4 สาเหตุที่พืชขาดธาตุอาหาร

พืชแสดงอาการขาดธาตุอาหาร สาเหตุอาจไม่ได้เกิดจากธาตุอาหารในดินมีปริมาณน้อยเสมอไป การแก้ไขภาวะขาดธาตุอาหารของพืชจะได้ผลดี จำเป็นต้องวินิจฉัยหาสาเหตุของการขาดให้ถูกต้อง โดยสาเหตุสำคัญที่ทำให้พืชได้รับธาตุอาหารจากดินไม่เพียงพอ มีดังนี้

1.ธาตุอาหารในดินมีปริมาณน้อย

ธาตุอาหารในดินที่มักมีไม่เพียงพอกับความต้องการของพืช ได้แก่ ธาตุอาหารหลักและธาตุอาหารรองที่พืชต้องการในปริมาณมาก เช่น ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม แคลเซียม และแมกนีเซียม ที่มักขาดในดินทรายจัดหรือดินที่มีการชะล้างสูงหรือดินที่ปลูกพืชชนิดเดียวซ้ำกันหลายครั้ง

2.ธาตุอาหารในดินมีปริมาณมาก

อยู่ในรูปที่พืชไม่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้มักเกิดจากสภาพความเป็นกรด-ด่างของดินไม่เหมาะสมต่อการละลายได้ของธาตุอาหาร นอกจากนี้ความชื้นดินมีผลต่อการนำธาตุอาหารไปใช้ประโยชน์ของพืชด้วย เพราะพืชดูดเอาธาตุอาหารจากดินไปในรูปสารละลายถ้าความชื้นของดินไม่เพียงพอ อาจทำให้พืชขาดธาตุอาหารได้

3.ระบบรากพืชพัฒนาไม่เต็มที่

ทำให้ประสิทธิภาพการดูดธาตุอาหารต่ำ ซึ่งสาเหตุอาจเป็นเพราะ สมบัติของดินไม่เอื้อต่อการเจริญของราก (ดินแน่นทึบสูง ความลึกของหน้าดินต่ำ) รากพืชถูกทำลายหรือรบกวน ลักษณะเฉพาะของพืช

4.พืชได้รับธาตุอาหารชนิดหนึ่งมากผิดปกติ

ทำให้ดูดธาตุอีกชนิดหนึ่งได้น้อย จนก่อให้เกิดความไม่สมดุลในดิน จึงแสดงอาการขาด เช่น มะเขือเทศได้รับธาตุโพแทสเซียมมากในช่วงติดผลทำให้ดูดธาตุแมกนีเซียม (Mg) ได้น้อย จึงแสดงอาการขาดธาตุ Mg ที่ใบแก่

การขาดธาตุอาหารในดิน อาจเกิดจากมีธาตุอื่นมากเกินไป

ปัญหาการขาดสมดุลของธาตุอาหารในดิน ส่งผลต่อความเป็นประโยชน์และการดูดใช้ธาตุอาหาร หากในดินมีธาตุอาหารบางชนิดมากเกินไป พืชอาจเปิดกลไกการป้องกันความเป็นพิษตามธรรมชาติ ซึ่งส่งผลให้การดูดใช้ธาตุอาหารลดลง หรือ ธาตุหนึ่งมีผลต่ออีกธาตุหนึ่งในด้านการไปยับยั้ง หรือลดการดูดใช้ธาตุอาหารในดิน.
ตัวอย่างเช่น กรณีพืชแสดงการขาดโพแทสเซียม (K) อาจเกิดจากธาตุ K ในดินไม่เพียงพอ หรือเกี่ยวข้องกับการใช้ปุ๋ยไนโตรเจน แคลเซียม และแมกนีเซียมมากเกินไป หรือ เกี่ยวข้องกับดินในพื้นที่นั้นเค็ม (มีโซเดียมสูง) ซึ่งส่งผลเชิงลบต่อการดูดใช้ K (ลดความเป็นประโยชน์)

ดังนั้นการขาดธาตุอาหารอาจเกิดจากสาเหตุที่มีธาตุอาหารชนิดอื่นมากเกินไปดังตัวอย่างต่อไปนี้

• การขาดธาตุอาหารโพแทสเซียม (K) สาเหตุอาจเกิดจากธาตุอาหารที่มีมากเกินในดินได้แก่ ไนโตรเจน (รูปแอมโมเนียม) แคลเซียม แมกนีเซียม โซเดียม

• การขาดธาตุอาหารแมกนีเซียม (Mg) สาเหตุอาจเกิดจากธาตุอาหารที่มีมากเกินในดิน ได้แก่ โพแทสเซียม แคลเซียม

• การขาดธาตุอาหารไนโตรเจน (N) สาเหตุอาจเกิดจากธาตุอาหารที่มีมากเกินในดิน ได้แก่ โพแทสเซียม คลอไรด์

• การขาดธาตุอาหารกำมะถัน (S) สาเหตุอาจเกิดจากธาตุอาหารที่มีมากเกินในดิน ได้แก่ คลอไรด์

• การขาดธาตุอาหารแคลเซียม (Ca) สาเหตุอาจเกิดจากธาตุอาหารที่มีมากเกินในดิน ได้แก่ แมกนีเซียม โพแทสเซียม

• การขาดธาตุอาหารโบรอน (B) สาเหตุอาจเกิดจากธาตุอาหารที่มีมากเกินในดิน ได้แก่ แคลเซียม ไนโตรเจน

• การขาดธาตุอาหารเหล็ก (Fe) สาเหตุอาจเกิดจากธาตุอาหารที่มีมากเกินในดิน ได้แก่ แมงกานีส ฟอสฟอรัส ทองแดง นิกเกิล สังกะสี

• การขาดธาตุอาหารแมงกานีส (Mn) สาเหตุอาจเกิดจากธาตุอาหารที่มีมากเกินในดิน ได้แก่ ฟอสฟอรัส เหล็ก

• การขาดธาตุอาหารทองแดง (Cu) สาเหตุอาจเกิดจากธาตุอาหารที่มีมากเกินในดิน ได้แก่ ฟอสฟอรัส โมลิบดีนัม

• การขาดธาตุอาหารสังกะสี (Zn) สาเหตุอาจเกิดจากธาตุอาหารที่มีมากเกินในดิน ได้แก่ ฟอสฟอรัส

ข้อสังเกต หากมีฟอสฟอรัสในดินมากเกินไป มักส่งผลให้พืชขาดจุลธาตุ เช่น เหล็ก แมงกานีส ทองแดง สังกะสี

.

ที่มา : สาระดี ปฐพีวิทยา กองปฐพีวิทยา กรมวิชาการเกษตร

จัดทำโดย : สายน้ำ อุดพ้วย นักวิชาการเกษตรชำนาญการ

กลุ่มงานวิจัยและพัฒนารูปแบบคำแนะนำการใช้ปุ๋ย กรมวิชาการเกษตร